Partij score
Score op een schaal van 1 tot 10
Toelichting op deze score
NSC presenteert zich als een partij die stevig inzet op versterking van de rechtsstaat, met voorstellen voor een constitutioneel hof, een “veiligheidsslot” in de Grondwet om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te borgen, en het investeren in sociale advocatuur. Ook worden transparantie en controle verbeterd via een lobbyregister, strengere integriteitsregels, versterking van de onafhankelijkheid van toezichthouders, betere klokkenluidersbescherming en toezicht op algoritmes en digitalisering. Op EU-niveau pleit NSC voor een rechtsstaatslot waarbij landen die rechtsstaatprincipes schenden hun fondsen verliezen en in het uiterste geval uit de EU kunnen worden gezet. Positief zijn verder de plannen om media te beschermen, de Kamer te versterken en burgers meer inspraak te geven, inclusief een correctief referendum. Tegelijkertijd kiest NSC ook voor restrictieve maatregelen, zoals het verbod op gezichtsbedekkende kleding en leggen ze de nadruk op ordehandhaving bij demonstraties. Ook pleiten ze voor een ‘opt-out’ van EU-migratieregels en de modernisering van verschillende mensenrechten verdragen. Een ‘opt-out’ is niet alleen onrealistisch, maar gaat ook voorbij aan het universele en ondeelbare karakter van mensenrechten en past binnen een bredere beweging die oproept tot het afzwakken van de rechten voor vluchtelingen (en andere minderheden). Daarmee biedt NSC een overwegend sterk pakket aan waarborgen voor de rechtsstaat, zij het met enkele beperkingen op fundamentele rechten en protestvrijheid.
Over dit thema
Een samenleving functioneert het best wanneer zij democratisch is en de rechten van haar inwoners stevig verankerd zijn. Democratie is immers meer dan een systeem van verkiezingen; het vereist duidelijke spelregels die de fundamentele rechten van burgers beschermen, machtsmisbruik voorkomen en transparante besluitvorming mogelijk maken. Deze spelregels worden verankerd in een grondwet of verdragen, en vormen het kader waarbinnen de overheid en andere instituties opereren.
Om inzicht te krijgen in hoe politieke partijen de rechtsstaat en democratische principes vormgeven, zijn de partijprogramma’s beoordeeld aan de hand van een aantal criteria. Zo is gekeken of partijen fundamentele grondrechten expliciet garanderen en op welke concrete manieren zij ondermijning van deze rechten willen voorkomen. Daarnaast is onderzocht of partijen de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht onderschrijven, voorstellen doen om sancties in te stellen tegen lidstaten die de rechtsstaat schaden, bescherming bieden aan onafhankelijke en diverse media, maatregelen voorstellen om de machtenscheiding en democratische controlemechanismen te versterken, en de rol van maatschappelijke organisaties en burgers erkennen en beschermen bij het waarborgen van de rechtsstaat. Deze analyse geeft een beeld van hoe partijen de kernwaarden van democratie in hun programma’s verankeren en welke concrete stappen zij willen zetten om deze waarden te beschermen en versterken.
Het beoordelen van partijprogramma’s op deze criteria biedt niet alleen inzicht in de beleidsprioriteiten van partijen, maar maakt ook duidelijk welke rol zij zichzelf toekennen in het bewaken en versterken van de democratische fundamenten van het land. Door te analyseren hoe partijen omgaan met grondrechten, rechterlijke onafhankelijkheid, media en maatschappelijke participatie, wordt zichtbaar hoe serieus zij de bescherming van de rechtsstaat nemen en welke concrete stappen zij bereid zijn te zetten. Dit helpt kiezers, onderzoekers en beleidsmakers om de compatibiliteit van partijstandpunten met de kernwaarden van een democratische samenleving beter te begrijpen en geïnformeerde keuzes te maken.
Hier hebben we op gelet
Verantwoording
Het Nederlandse Helsinki-comité is een niet-gouvernementele organisatie die de mensenrechten bevordert en de rechtsstaat en democratie versterkt in alle landen van Europa, inclusief de Centraal-Aziatische landen die deelnemen aan de OVSE.