DemocratieWijzer

Toelichting op deze score

Lokale autonomie en middelen
NSC is van mening dat lokale overheden meer ruimte verdienen voor zelfbestuur waarin burgers en organisaties actief kunnen meebeslissen over lokale en regionale vraagstukken. Het partijprogramma geeft lokale overheden enerzijds meer bevoegdheden en middelen maar is op onderdelen ook vrij sturend.

Bij het aanpakken van het woningtekort wil NSC dat het Rijk de regie houdt, afspraken maakt met gemeenten en provincies over aantallen en de voortgang per kwartaal bijhoudt. De partij pleit voor nieuwbouwlocaties rond middelgrote en grote steden en wil in dorpen en kernen bouwen voor de lokale behoefte. Er moet een verkorte bezwaarprocedure komen voor deze ‘versnellingslocaties’ en waar nodig wil de partij mensen, kennis en middelen geven aan gemeenten om processen te versnellen. Er komt een versnellingsfonds van € 2 miljard om knelpunten aan te pakken en vergunningen eerder te verlenen. NSC vindt dat gemeenten geen extra eisen mogen stellen ten opzichte van het bouwbesluit maar bouwplannen moeten wel investeren in groen en natuur: als zij zijn opgesteld samen met lokale natuurorganisaties worden zij vrijgesteld van ecologisch onderzoek. Ontwikkelaars moeten de ruimte krijgen om samen met de lokale bevolking een breed gedragen stedenbouwkundig plan te maken, zodat toetsing aan het gemeentelijk beleid eenvoudiger kan. Verder mogen gemeenten heffingen opleggen en verouderde terreinen onteigenen om grondspeculatie tegen te gaan. Waardestijgingen moeten naar gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw. NSC wil investeren in innovatieve woonoplossingen zoals fabriekswoningen, modulaire bouw en circulair bouwen voor jongeren. Ook wil de partij dat gemeenten afspraken maken met wooncorporaties en zorgpartijen om seniorenwoningen en zorgwoningen te bouwen. NSC juicht initiatieven toe die ouderen en jongeren samen huisvesten, evenals collectieve woonvormen zoals geclusterde woningen voor ouderen. Voor wat betreft de bestaande bouw moet het eenvoudiger worden om leegstaande gebouwen aan te passen, woningen te splitsen of op te toppen en woonunits bij te bouwen en moet woningruil en kamerverhuur worden gestimuleerd. NSC wil verder dat gemeenten met woningbouwcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties buurtplannen maken die ontmoetingen en leefbaarheid stimuleren en dat gemeenten meer ruimte krijgen om woningen toe te wijzen aan bepaalde groepen.

NSC pleit voor voldoende gemeentelijke handhavingscapaciteit om ongewenst verhuurverdrag aan te pakken en voor een landelijk huurregister waarin gemeenten kunnen zien wie er met welke huizen actief zijn op de particuliere huurmarkt. Gemeenten krijgen een opgave en middelen om daklozen op te vangen en te ondersteunen. Door middel van wijkrechtspraak wil NSC veel voorkomende criminaliteit en afhandeling van conflicten stimuleren. Verder wil de partij dat gemeenten meer ruimte krijgen om bijzondere opsporingsambtenaren (BOA’s) in te zetten tegen overlast en kleine verkeersovertredingen. Samenwerking tussen instanties moet leiden tot het afpakken van crimineel geld, dat een maatschappelijke bestemming moet krijgen. Burgemeesters moeten voldoende wijkagenten hebben die op hun beurt voldoende tijd (80%) aan de wijk kunnen besteden om criminaliteit te voorkomen en signaleren. Betere spreiding van politiecapaciteit is nodig om de toegankelijkheid in alle steden en dorpen te verbeteren. Verder pleit NSC ervoor dat in veiligheidsregio’s structurele opvang komt voor mensen met verward gedrag.

NSC kiest voor investeringen in wegen en spoorlijnen buiten de Randstad. Ook wil de partij tussen en in de grote steden goede fietsroutes aanleggen en fietsenstallingen uitbreiden. De partij pleit voor structurele investeringen in regio’s die jarenlang te maken hebben met sociale en economische achterstanden, bijvoorbeeld via het Nationale Programma Vitale Regio’s. Cultuurgelden moeten eerlijker worden verdeeld over het land. Ook wil de partij aandacht voor regionale talen in het onderwijs en deze talen erkennen in de Grondwet. Verder wil de partij meer middelen voor kunst en cultuur in het landelijk gebied en versterkt de partij lokale cultuurinitiatieven, amateurkunst en bibliotheken. NSC wil bibliotheken en maatschappelijke organisaties extra geld geven voor de aanpak van laaggeletterdheid en verbetering van digitale vaardigheden. De partij wil lokale en regionale omroepen steunen en stimuleert onderlinge samenwerking en onderzoeksjournalistiek. Voor wat betreft economie en werkgelegenheid wil NSC dat gemeentelijke diensten en het UWV meer geld krijgen uit de ‘SLIM’-scholingssubsidie voor omscholing ten behoeve van sectoren met een groot personeelstekort. Het aantal werkplaatsen in de sociale werkvoorziening moet worden uitgebreid. NSC wil investeren in regionale samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en decentrale overheden en regionale innovatieclusters, bijvoorbeeld bij internationalisering en digitalisering. De partij steunt de oprichting van een AI-fabriek in Groningen en een meerjarig investeringsprogramma voor Den Helder als logistiek knooppunt.

NSC wil extra middelen voor gemeenten en lokale organisaties om het lokale sportaanbod te bevorderen, met extra aandacht voor kinderen en gehandicapten en goede faciliteiten voor sporttalenten. De partij keert zich tegen schaalvergroting in de zorg en pleit voor burgerinitiatieven zoals zorgcoöperaties en woonzorgvormen geleid door burgers. Eerstelijnszorg moet worden georganiseerd in gezondheidscentra in de wijk met huisartsen, wijkverpleegkundigen, ambulante geestelijke zorg, consultatiebureau en buurtteams. Voor wat betreft de jeugdzorg pleit de partij voor een wettelijke opdracht voor gemeenten om uithuisplaatsingen te voorkomen en voor gezinsgerichte wijkteams. Kinderen en jongeren moeten meer rechten en een grotere stem krijgen bij besluiten van zorginstanties en lokale overheden. NSC pleit voor landelijke sturing bij de transitie in de jeugdzorg. Provinciale inkoop heeft de voorkeur om versnippering te verminderen en efficiëntie te vergroten. Voor wat betreft de schuldhulpverlening pleit NSC voor een wetsvoorstel ‘proactieve dienstverlening’ om mensen met geldzorgen beter te informeren en armoede te verminderen. De rol van gemeenten hierbij wordt niet toegelicht. Kwijtschelden van lokale lasten moet ook achteraf mogelijk worden en het aantal gemeentelijke regelingen op het gebied van armoedebeleid moet worden verminderd en vereenvoudigd. De partij pleit ook voor het recht op persoonlijk contact met de overheid bij alle besluiten over sociale zekerheid. Verder wil de partij zich inzetten voor een betere toegankelijk van de samenleving voor mensen met een handicap.

Bescherming en vernieuwing
+ / + NSC besteedt veel aandacht aan goed bestuur. Het pleidooi om meer rekening te houden met het perspectief van praktijkdeskundigen en de burger en om burgers actief te laten deelnemen aan maatschappelijke discussies is ook relevant voor het lokaal bestuur. Hetzelfde geldt voor het instellen van een loket voor onbegrijpelijke brieven (dat overheden kan verplichten een nieuwe brief te schrijven) en het begrijpelijker maken van overheidsinstanties voor (kwetsbare) burgers. Verder is de partij voorstander van een bindend correctief referendum op lokaal niveau en van een districtenstelsel bij de landelijke verkiezingen om de belangen van mensen uit het hele land beter te vertegenwoordigen.

NSC wil ook investeren in de kwaliteit van ambtenaren o.a. door betere arbeidsvoorwaarden, opleiding en een eigen juridische dienst. Voor het lokale niveau pleit NSC voor een stevige griffie en onafhankelijke Rekenkamers. De partij wil alleen gemeentelijke of provinciale herindelingen als hier lokaal draagvlak voor is. Ook maakt de partij een punt van de vele regionale samenwerkingsverbanden waar geen directe democratische controle op is: het Rijk mag hier geen uitvoerende taken neerleggen. Ten slotte wil NSC een duidelijker visie ontwikkelen op de wettelijke taken van gemeenten en de benodigde meerjarige financiering, zeker bij het aanpakken van grote, gezamenlijke problemen.